λεπτόνια

Ομάδα ελαφρών στοιχειωδών σωματιδίων υψηλών ενεργειών, των οποίων η μάζα κυμαίνεται μεταξύ 0 και 100 ΜeV (γενικότερα, τα στοιχειώδη σωμάτια χωρίζονται, ανάλογα με τη μάζα τους, σε τέσσερις κατηγορίες: στα φωτόνια, στα λ., στα μεσόνια και στα βαρυόνια). Τα λ. εμφανίζονται σε ζεύγη τα οποία αποτελούνται από το φορτισμένο μέλος του ζεύγους και το νετρίνο του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ζεύγος του ηλεκτρονίου (το πιο γνωστό λ.) και του νετρίνο του. Ως ομάδα, τα λ. χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι δεν συμμετέχουν στις ισχυρές πυρηνικές αλληλεπιδράσεις, γι’ αυτό αποκαλούνται σταθερά σωματίδια, με μοναδική εξαίρεση το μ-μεσόνιο. Πιο συγκεκριμένα, τα φορτισμένα λ. –ενός ζεύγους– συμμετέχουν στις ηλεκτρομαγνητικές και ασθενείς αλληλεπιδράσεις, ενώ τα νετρίνο μόνο στις ασθενείς. Η ανίχνευση των λ. έγινε σταδιακά. Πρώτα ανακαλύφθηκε το ηλεκτρόνιο από τον Τόμσον το 1897, ο οποίος δεν μέτρησε τη μάζα του αλλά τον λόγο ηλεκτρικού φορτίου-μάζας. Στη συνέχεια ανιχνεύτηκε στις κοσμικές ακτίνες το μιόνιο από τους Στριτ και Στίβενσον το 1937. Τελικά, ο Άλεν ανακάλυψε το νετρίνο (1942) του οποίου τη μάζα μέτρησαν με ακρίβεια οι Χάνα και Ποντεκόρβο το 1949, ενώ μόλις το 1974 παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το τ-λ. σε πείραμα με επιταχυντή.